Struments informatics per l ladin
CORETOR ORTOGRAFICH COLD
COLD l’é n sistem de comedament/adatament web-based per la trei variantes ladines fascian, gherdëina e badiot e per l Ladin Standard, lurà fora en colaborazion co l'Istitut Ladin Micurà de Rü. A partir da la banches dac lessicografiches, tras n sintetisator-analisator morfologich (Morpho) svilupà del 2002 da ITC-Irst se à podù creèr l formarie fascian per l comedament ortografich.
COLD no permet demò, desche i coretores ortografics di lengac maores, de controlèr n test, ma l prozess de comedament é stat integrà co la funzion de adatament morfologich e l’é stat miorà e smaorà la opzions de comedament, tras n sistem de regoles morfologiches e de corezions prezises.
NEO – SISTEM DE NEOLOGÌA E TERMINOLOGÌA
NEO l’é na piataforma integrèda per l svilup e l tratament de la neologìa e de la terminologìa, che vegn durèda ativamenter dai operatores de l'Ofize Ladin per la Formazion e l'Enrescida Didatica (OLFED) de la Scola Ladina de Fascia, en coordenament coi Servijes Linguistics de l'Istitut Cultural Ladin. De gra a n sistem integrà co la banches dac e i dizionères, vegn metù ite proponetes de neva paroles, che dapodò cogn passèr tras n prozess de control e aproazion e tinultima vegn metudes ite te la banca dac del Dizionèr talian - ladin fascian.
Per ades chest strument à dat l met de proponer e lurèr fora presciapech 1200 neva paroles che revèrda desvaliva materies scolastiches e ciampes del saer, smaoran debel l lessich fascian a na vida da poder l durèr sorì te la didatica e te l’aministrazion.
TRAD-IT TRADUTOR TALIAN - LADIN FASCIAN
TRAD-IT sistem de traduzion automatica talian - ladin fascian l’é n “tradutor a trasferiment”, bon de analisèr la formes taliènes dal pont de veduda morfosintatich e de tramudèr chesta informazions te la verscion ladina.
L projet l’é stat portà dant dai Servijes Linguistics de l'Istitut Ladin che, col sostegn de l'Ofize linguistich del Comun General, se à cruzià de la pèrt linguistica del lurier e del smaorament de la basa lessicala del fascian, e dal pont de veduda tecnich-informatich l’é stat realisà da la firma SERLING de Udin, metuda ensema da linguisć e esperc informatics, che, aldò de l'esperienza sul furlan, à svilupà l software con funzion de traduzion, en colaborazion coi operatores ladins.